İşlemciler

İşlemci Nedir?

İşlemci veya CPU (Central Processing Units) yani Merkezi İşlem Birimi, programlar adına talimatları yürüten bir bilgisayarın içindeki bir kartıdır. Modern bilgisayar işlemcileri, bir saniyede milyonlarca talimatı işleyebilir. İşlemciler bir bilgisayardaki ana yonga olarak kabul edilir. İşlemciler bir bilgisayarın arkasındaki beyinlerdir. Bilgisayarınızda hesaplamalar yapan ve programları çalıştıran mantığı kontrol ederler.

İşlemciler ayrıca Merkezi İşlem Birimleri CPU (Central Processing Units) olarak da adlandırılır. Teknik olarak, bir bilgisayarda Grafik İşlem Birimi GPU (Graphics Processing Unit) gibi birden fazla işlemci vardır. Ancak, CPU tartışmasız en önemlisidir.

İşlemciler PC'lerde, akıllı telefonlarda, tabletlerde ve diğer bilgisayarlarda bulunabilir. İşlemci (CPU) sadece bilgisayarda bulunmamakla birlikte birçok makine ve cihazda yer almaktadır.

1970 tarihinde mikroişlemcilerin üretilmeye başlanması ile birlikte işlemcilerin kullanım aralığı genişlemiş ve hemen her yerde insan hayatında aktif rol almaya başlamıştır. Elektrik sinyallerini temel matematiksel işlemlere dönüştürmekte ve cihazların çalışmasını sağlamaktadır.

Her işlemci, "çekirdek" adı verilen bir veya daha fazla bireysel işlem biriminden oluşur. Bir CPU aynı anda yalnızca tek bir komut dizisini işleyebiliyorsa, tek çekirdekli işlemci olarak kabul edilir. Bir CPU aynı anda iki komut setini işleyebiliyorsa, buna çift çekirdekli işlemci denir; dört set işleyebiliyorsa dört çekirdekli bir işlemci olarak kabul edilecektir. Daha fazla çekirdek ile bir seferde daha fazla talimat işleyebilir.

Her çekirdek, "saat hızı" olarak tanımlanan ve gigahertz (GHz) cinsinden ölçülen belirli bir hızda tek bir hesaplama görevinden gelen talimatları işler. Saat hızını belirli bir noktadan sonra artırmak teknik olarak çok zor hale geldiğinden, modern bilgisayarlar artık birkaç işlemci çekirdeğine (2 çekirdekli, 4 çekirdekli, 8 çekirdekli, 16 çekirdekli vb.) sahiptir. Talimatları işlemek ve aynı anda birden fazla görevi tamamlamak için birlikte çalışırlar.

İşlemci markaları arasında Apple, AMD ve Intel yer alır. Intel ve AMD işlemci modelleri farklı markaların dizüstü bilgisayar modelleri ve PC’lerinde kullanılır ve ayrıca satın alabilirsiniz. İşlemci alırken çoğunlukla Intel’de Core i3, Core i5, Core i7, Core i9 AMD de Ryzen 3, Ryzen 5, Ryzen 7, Ryzen 9 işlemciler tercih edilmektedir. İşlemci alırken ihtiyacınızın çok üzerinde performans sergileyen CPU almak çokta mantıklı değildir. Çünkü hızı ve çekirdek sayısı fazla olan işlemci fiyatları diğerlerine göre daha yüksek olabilmektedir.

İşlemci Ne İşe Yarar?

Matematiksel işlem yardımı ile işlemekte olup bir saniyeden bile az bir zamanda işlemlerin gerçekleşmesine olanak vermektedir. İşlemci kendine gelen komutları kısa süre içerisinde işleyip sonuçlarını belleklere göndermektedir. Yapısında milyonlarca transistör vardır ve bunlar yarı iletken malzemelerdir.

İşlemcinin çalışabilmesi için işlemciye ne yapması gerektiğini söyleyecek programlar gerekmektedir. İşlemci her saniyede milyarlarca konutu işleyebilme özelliğine sahiptir ve bilgisayarda yapılmak istenen işlem kısa süre içerisinde gerçekleşmektedir.

Saat Hızı Nedir?

Saat hızı, bir CPU'nun saniyede kaç komut işleyebileceğini ifade eder. Gigahertz (GHz), saat hızını izlemek için ana ölçüm birimidir. İşlemci özelliklerinde gigahertz numaralarını çok göreceksiniz. Saat hızı ne kadar yüksek olursa, CPU o kadar hızlı çalışır.

Çoğu zaman, aynı nesil CPU'ları değerlendirirken saat hızını karşılaştırmanız gerekir. Bunun nedeni, saat hızının bir işlemcinin hızında etkili bir faktör olmasına rağmen, eşit derecede ise önemli olan başka bileşenlerin de olmasıdır.

L2/L3 Önbellek

Bir CPU, yaygın olarak kullanılan verileri L2 ve L3 belleğinde saklar. CPU'nun bir talimatı işlemesi gerektiğinde her seferinde RAM'i çağırmak yerine, CPU yaygın olarak kullanılan bazı talimatları saklayabilir.

Bir L2 veya L3 önbelleği, işlemcinin bir parçası olduğu için RAM'den daha hızlıdır. Ne kadar çok önbelleğiniz varsa, CPU'nuz o kadar hızlı olur.

İşlemci Nerede Bulunur?

İşlemciler bir bilgisayarın ana kartında bulunur. Bir CPU soketine veya bir CPU yuvasına bağlanırlar. CPU'nun yanında anakarta bağlı kalmasını sağlamak için kullanılan bir kol vardır.

İşlemci Seçerken Nelere Dikkat Etmeli?

İşlemci alırken hızını mı yoksa çekirdek sayısını mı dikkate alacağınız kullanım amacınıza bağlıdır. CPU hızı programların performansına, çekirdek sayısı ise aynı anda çalışabilen program sayısına etki eder.

Video oyunları oynamak veya grafik tabanlı programlar çalıştırmak istiyorsanız yüksek CPU hızı ve daha az çekirdek tercih edebilirsiniz. Temel programlar içinse daha fazla çekirdeğe ve daha düşük hıza sahip işlemcilere yönelebilirsiniz.

Satın alacağınız işlemcinin anakartınızla ve soğutucunuzla uyumunu kontrol etmeyi unutmayın. Anakartınız ve işlemciniz aynı firmaya ait olsa bile birlikte çalışmak için uygun olmayabilir. Uyumsuz veya yetersiz bir soğutucuysa çeşitli bilgisayar problemlerine yol açabilir.

GPU İşlemci Nedir?

Modern masaüstü ve dizüstü bilgisayarlarda artık grafik oluşturmayı işlemek ve çıktıyı görüntüleme monitör cihazına göndermek için ayrı bir işlemci bulunur. Bu işlemci GPU, bu görev için özel olarak tasarlandığından bilgisayarlar video oyunları gibi özellikle grafik yoğun olan tüm uygulamaları daha verimli bir şekilde işleyebilir.

İşlemci Hızını Artırma (Overclock)

İşlemcinin hızı tamamen CPU'nuzun özelliğine bağlıdır. İşlemcinin hızını artırabileceğiniz gibi işlemci işlevselliğini de artırabilirsiniz. CPU'nuzun kilidi açılıyorsa, o zaman overclock yeteneğine sahipsiniz. Bu, standart özellikler yerine CPU'nuzun frekansını artırabileceğiniz anlamına gelir.

32 ve 64-bit İşlemciler

İki ana işlemci türü vardır: 32 bit ve 64 bit. Bu sayılar, CPU'nun farklı bölümleri arasında aynı anda kaç bit gönderilebileceğini gösterir. 64 bit işlemciler güçleri ile tanınır hale geldi. Bit sayısı ne kadar yüksek olursa, işlemci o kadar hızlı olur.

Hangi İşlemciyi Satın Almalısınız?

Masaüstü bilgisayarınızın performans gücünü yükseltmek istiyorsanız, yeni bir işlemci (CPU) satın almaya değer. Elbette, hangi CPU'yu satın alacağınız, bilgisayarınıza ne tür iş yükleri vermeyi planladığınıza bağlıdır.

Çoğu insan, Intel Core veya AMD Ryzen işlemcileri tercih etmektedir. Temel web işleri için Intel Core i3 veya AMD Ryzen 3 işlemci iyi bir seçenektir. Oyun amaçlı olarak, bir Intel Core i5 - Intel Core i7 veya Ryzen 5 - Ryzen 7 işlemci satın almak isteyeceksiniz, karmaşık görevlerle (4K video düzenleme ve animasyon gibi) uğraşmak isteyenler ise potansiyel olarak bir Intel i9 veya AMD Ryzen işlemcilerini tercih etmelidir.